Chuyến thăm Quảng Trị của Chủ tịch Fidel Castro

Kỷ niệm 52 năm Quốc khánh Cu Ba (1/1/1959 - 1/1/2011): Chuyến thăm Quảng Trị của Chủ tịch Fidel Castro

Chuyến thăm Việt Nam của Chủ tịch Fidel Castro đã để lại dấu ấn sâu sắc và gây tiếng vang lớn trong dư luận quốc tế.

Nhân dịp hai nước Việt Nam và Cu Ba vừa kỷ niệm lần thứ 50 ngày chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao (2/12/1960-2/12/2010) và kỷ niệm 52 năm Quốc khánh Cu Ba (1/1/1959 - 1/1/2011), Gia đình & Xã hội xin giới thiệu về chuyến thăm vùng giải phóng ở Quảng Trị (miền Nam Việt Nam) ngày 17/9/1973 của Chủ tịch Cu Ba Fidel Castro.

Chủ tịch Fidel thăm Quảng Trị tháng 9 năm 1973. Ảnh: T.L

"Viva Cu Ba"

Từ tháng 1/1959 đến tháng 12/2007, Chủ tịch Cu Ba Fidel Castro đã sang thăm Việt Nam 3 lần. Bộ Tư lệnh Cảnh vệ (Bộ Công an) đều vinh dự được giao nhiệm vụ bảo vệ Chủ tịch. Nhưng ấn tượng và để lại nhiều kỷ niệm nhất là lần thứ nhất Chủ tịch sang thăm Việt Nam vào tháng 9/1973.

Khi Cục Cảnh vệ (Bộ Công an) trình kế hoạch bảo vệ Chủ tịch Fidel Castro, Bộ trưởng Bộ Công an Trần Quốc Hoàn đã xem xét rất kỹ từng chi tiết. Lãnh đạo Cục Cảnh vệ còn nhớ như in lời Bộ trưởng: "Ngoài biện pháp thông thường là trong sạch địa bàn, cần phải đặc biệt chú ý biện pháp kỹ thuật, dò chất nổ trên tuyến đường đi và những địa điểm Chủ tịch dừng chân, vì mới ký hiệp định Paris, bom đạn của địch còn nhiều, ta chưa rà phá kịp".

Ngày 15/9/1973, Chủ tịch Fidel Castro đến Việt Nam. Ra đón đoàn tại sân bay Gia Lâm (Hà Nội) có rất nhiều đồng chí lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước ta. Hai bên đường, hàng vạn đồng bào tay cầm cờ hoa đón chào Chủ tịch. Tiếng hô vang: "Viva Cu Ba! Viva Cu Ba!" không ngớt. Không khí thật sôi động.

Trong chuyến thăm Việt Nam lần này, theo dự kiến sau khi ký kết, làm việc với các đồng chí lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước Việt Nam, Chủ tịch Fidel sẽ đi thăm Hải Phòng, sau đó vào thăm Quảng Trị. Nhưng vì lý do đặc biệt, Chủ tịch Fidel phải rút bớt thời gian và chỉ đi thăm "thủ phủ" của Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hoà miền Nam Việt Nam tại Cam Lộ (Quảng Trị).

Để bảo vệ tuyệt đối bí mật và an toàn chuyến đi đặc biệt này, một mặt ta vẫn bố trí lực lượng đón Chủ tịch Fidel ở Hải Phòng như kế hoạch cũ. Mặt khác, trên phương tiện thông tin đại chúng, chúng ta thông báo cuộc hội đàm giữa 2 đoàn Việt Nam và Cu Ba diễn ra ở Hà Nội vào ngày 15/9. Nhưng vào thời điểm đó, một lực lượng của Trung đoàn 600 (Công an nhân dân vũ trang) đã vào Quảng Trị trước để làm công tác tiền trạm và bảo vệ địa điểm. Chính biện pháp nghi binh đó đã bịt mắt được tình báo nước ngoài và bọn phản động về các hoạt động của Chủ tịch Fidel ở thăm Việt Nam.

9 giờ 40 ngày 16/9, chiếc chuyên cơ đưa 2 nhà lãnh đạo là Thủ tướng Phạm Văn Đồng và Chủ tịch Fidel cất cánh từ sân bay Gia Lâm vào Đồng Hới (Quảng Bình). Hơn 1 giờ bay, các chiến sỹ cảnh vệ bảo vệ Thủ tướng Phạm Văn Đồng và Chủ tịch Fidel thấy Chủ tịch luôn quan sát xuống mặt đất. Khi máy bay bay qua vùng khu IV, chứng kiến những cánh đồng, đoạn đường và làng mạc bị bom đạn cày xới nham nhở, những chiếc cầu đứt nhịp oằn mình xuống dòng sông... nét mặt Chủ tịch nghiêm lại như chia sẻ những hy sinh mất mát của nhân dân Việt Nam.

Người Việt Nam chúng ta không quên được câu nói bất hủ của Chủ tịch Fidel: "Vì Việt Nam, Cu Ba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình". Tình cảm đồng chí cách mạng cùng tiên phong trên 2 tuyến đầu chống Mỹ xâm lược, những chiến sỹ tình nguyện Cu Ba đã có mặt sát cánh cùng quân và dân Việt Nam chiến đấu bắn máy bay Mỹ. Nhiều người đã lập chiến công hiển hách, có người đã ngã xuống hiến dâng cả cuộc đời thanh xuân đẹp nhất cho dân tộc Việt Nam. Trên đất nước Cu Ba, hàng ngày bạn vẫn dành 6 giờ phát tiếng Anh trên Đài Tiếng nói Cu Ba để nhân dân Mỹ hiểu rõ cuộc chiến tranh phi nghĩa do Mỹ gây ra ở Việt Nam.

Lễ đón Chủ tịch Fidel tại Phủ Chủ tịch ngày 21 tháng 2 năm 2003.

"Chia ngọt, sẻ bùi"

10 giờ 55 máy bay hạ cánh xuống sân bay Đồng Hới, đoàn đi ôtô vào Quảng Trị. Đồng chí Nguyễn Quang Chiêm, Phó Cục trưởng Cục Cảnh vệ được giao nhiệm vụ bảo vệ tiếp cận Chủ tịch Fidel kể lại: "Đoàn xe đi được khoảng 20km cách Đồng Hới, bỗng nhiên Chủ tịch yêu cầu cho xe dừng lại. Chúng tôi chưa biết có chuyện gì xảy ra thì nhìn thấy ngay bên sát đường, một số người dùng võng đưa một người bị thương đi cấp cứu. Chủ tịch Fidel và Thủ tướng Phạm Văn Đồng xuống xe đến ân cần thăm hỏi người bị nạn và gia đình. Đây là trường hợp chị Nguyễn Thị Hương (17 tuổi, quê ở Vĩnh Thành, Vĩnh Linh), bị thương khi cùng với đoàn thanh niên của địa phương lấp hố bom bi. Với sự xúc động mạnh mẽ, Chủ tịch Fidel cho gọi Đại sứ Cu Ba tại Việt Nam cùng đi với đoàn bố trí ô tô chở nạn nhân ra Vĩnh Linh cấp cứu và điện ngay về nước giúp Việt Nam xây dựng một bệnh viện tại Đồng Hới".

Một tháng sau, ý kiến của Chủ tịch Fidel được thực hiện và bệnh viện mang tên Việt Nam - Cu Ba đặt tại Đồng Hới ra đời. Đó là một trong những công trình biểu hiện tình hữu nghị Việt Nam - Cu Ba, sự "chia ngọt, sẻ bùi" giữa hai dân tộc ở hai bán cầu nhưng luôn cùng chí hướng trong cuộc đấu tranh bảo vệ và xây dựng đất nước. Trên đường đi, nhiều địa điểm Chủ tịch Fidel muốn dừng lại để thăm hỏi nhân dân Việt Nam, nhưng vì thời gian không cho phép.

Sáng 17/9, Chủ tịch Fidel đi thăm thị xã Đồng Hới, sau đó dự buổi gặp mặt với đại diện Chính phủ Cách mạng lâm thời miền Nam Việt Nam tại Cam Lộ. Buổi chiều Chủ tịch thăm và dự mít tinh tại cao điểm 241 Tân Lâm. Đây là căn cứ lớn của Mỹ, ta đã giải phóng năm 1972. Một ngày thu nắng đẹp, bộ đội sư đoàn Vinh Quang đội ngũ chỉnh tề chào đón 2 nhà lãnh đạo Cu Ba và Việt Nam.

Với dáng vóc to lớn, oai phong, Chủ tịch Fidel đội mũ lưỡi trai, mặc bộ quân phục màu xanh ôliu, đi giày cao cổ. Đứng trước hàng quân với giọng nói sảng khoái và thoải mái, Chủ tịch đã tỏ lòng khâm phục những chiến thắng vĩ đại của nhân dân Việt Nam anh hùng, của Quân giải phóng miền Nam anh hùng đã đánh bại đế quốc Mỹ xâm lược, giải phóng từng phần Tổ quốc Việt Nam yêu quý. Chiến thắng này có ý nghĩa cổ vũ phong trào giải phóng dân tộc của các nước trên thế giới...

Sau lời phát biểu của Chủ tịch Fidel, đồng chí Đồng Ngọc Vân - Chủ nhiệm chính trị Sư đoàn Vinh Quang, thay mặt cán bộ chiến sĩ đơn vị đã tặng Chủ tịch Fidel lá cờ truyền thống của sư đoàn. Chủ tịch đã phất cao lá cờ và nói: "Các đồng chí hãy mang lá cờ bách chiến bách thắng này cắm tại Sài Gòn". Nói xong, Thủ tướng Phạm Văn Đồng và Chủ tịch Fidel ôm hôn nhau hồi lâu. Chủ tịch nói tiếp: "Hẹn gặp lại tại Sài Gòn sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng". 19 tháng sau, trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử (tháng 4/1975), sư đoàn Vinh Quang đã thực hiện trọn vẹn lời hứa với Chủ tịch Fidel, cắm lá cờ giải phóng lên nóc dinh Độc Lập.

Kết thúc chuyến thăm, Chủ tịch Fidel và đoàn trở lại Đồng Hới. Sau đó máy bay đón hai nhà lãnh đạo trở về Hà Nội an toàn. Chuyến thăm tuy ngắn nhưng đầy lưu luyến. Lúc chia tay với các nhà lãnh đạo của Đảng và Nhà nước Việt Nam, Chủ tịch Fidel rất cảm động: "Kỳ này đoàn đại biểu Cu Ba rất phấn khởi sang thăm Việt Nam, được trực tiếp nhìn thấy Đảng và nhân dân Việt Nam kiên cường quá, anh hùng quá, ước gì ở châu Mỹ La tinh có một Đảng Cộng sản mạnh như Đảng Cộng sản Việt Nam".

Còn Trung tá đội trưởng cảnh vệ Juan Picor nell Nez nói với các đồng nghiệp Việt Nam: "Rất cảm ơn các bạn. Các bạn giỏi và rất anh hùng". Còn về công tác bảo vệ Chủ tịch Fidel, Trung tá Juan Picor nell Nez nói: "An ninh của các bạn triển khai rất tốt, nên cặp chống đạn của chúng tôi mang theo là thừa"